Pedodonti, “Çocuk Diş Hekimliği” anlamına gelmektedir.
Çocuğunuzun ilk dişlerine süt dişleri denir. Süt dişleri çocuğun çiğnemesini sağladığı ve konuşmasını geliştirmesine yardımcı olduğu için çok önemlidir. Süt dişleri aynı zamanda altlarından gelecek daimi dişlerin yerlerini koruma görevi yapar. Süt dişlerinin sağlığının korunması ileride ortodontik tedavilere gereksinim duyulmasını önlemeye yardımcı olur.
En önemlisi de güzel ve sağlıklı bir gülümsemenin çocuğunuzun özgüveninin gelişmesinde rolüdür. Süt dişlerindeki problemlerin tedavi edilmemesi çocuğun genel sağlığı açısından ciddi sıkıntılara yol açabilir.
Dişlerin Gelişim Süreci:
Süt diş dizisi dönemi: Süt dişleri genel olarak bebek 6. aylıkken alt ön bölgeden başlayarak sürmeye başlar. Çeşitli nedenlere bağlı olarak farklılık gösterebilir ve daha erken veya daha geç çıkabilirler. Süt dişleri 10 tane alt 10 tane üst çenede olmak üzere toplam 20 tanedir ve 3 yaşına kadar simetrik bir şekilde ağızdaki yerlerini alırlar. Bu dönem 6 yaşına kadar olan süreyi kapsar.
Karışık dişlenme dönemi: 6-12 yaş aralığında hem süt azı dişlerinin hem de kesici sürekli dişlerin ağızda görüldüğü dönemdir. Zaman içerisinde süt azı dişleri yerlerini küçük azı dişlerine bırakarak sürekli dişlenme dönemine geçiş yaparlar.
Sürekli dişlenme dönemi: 12 yaş sonrasında süt dişlerinin tamamen düştüğü ve artık sürekli dişlerin ağız içinde yerlerini aldığı dönemdir. Dişler arası denge ve kontakların oluşur. Özellikle süt dişlenme dönemi bebek için oldukça sıkıntılı bir süreçtir. Bebekte iştahsızlık, huzursuzluk, dişetlerinde kaşınma, şişme ve kızarıklık, tükrük salgısında artış olabilir. Sert cisimleri ağzına alma ve ısırma isteği olabilir. Bu durumlarda ebeveynler bebeğe ilgi ve şefkat göstererek dişetlerini soğuk steril bir bezle silebilir,bebeğe soğuk diş kaşıyıcıları verebilirler. Ayrıca diş hekiminin önereceği ağrı kesici pomadlar kullanılabilir.
Çocuklarda Diş Bakımı
Süt dişlerinin değişip yerine daimi dişlerinin gelecek olması asla süt dişlerinin bakım gerektirmediği anlamına gelmemelidir. Erken dönemde diş çürüğü saptanan çocukların yeterli ağız hijyeni sağlanamazsa sürekli dişlenme döneminde de çürük riskleri yüksek olacaktır.
Erken dönemde yapılan süt dişi çekimleri beslenme bozukluklarına ve çocukta kilo kaybına yol açabilmektedir. Bununla beraber kalıcı dişlerin sürme periyotlarını değiştirebilmekte ve doğru şekilde yerleşmelerine engel olabilmektedir.
Büyüme ve gelişme döneminde özellikle sistemik herhangi bir hastalığa sahip olan çocuklarda (kalp hastalığı, astım, böbrek hastalığı, kan değerleri ile ilgili sorunlar…vs) ağız-diş sağlığının korunması çok önemlidir. Ağız içinde çürük nedeni ile oluşabilecek herhangi bir enfeksiyonun bu çocuklarda hayati önem taşıyabileceği unutulmamalıdır. Bebeğin ağzında ilk süt dişleri çıkmaya başladığında; anne temiz bir tülbent veya gazlı bez yardımıyla beslenme sonrası dişleri temizlemelidir.
1,5-2 yaşlarına geldiğinde küçük bir fırça yardımıyla ebeveyn kontrolünde çocuğa diş fırçalama alışkanlığı kazandırılmalıdır. Bebeklik döneminde ve üç yaşına kadar çocuklarda diş macunu kullanımı önerilmez. Diş macunu kullanımına üç yaşından sonra başlanmalıdır.
Biberon Çürükleri
Bebeklerde bazen dişlerin üzerinde sürer sürmez kahverengi lekeler oluştuğu ya da bu dişlerin kırılıp döküldüğü gözlenir. Aslında bu lekeler diş çürükleridir ve dişler de çürük nedeniyle kırılır. Bu kadar erken bir dönemde çürük oluşmasının nedeni de biberon çürüğü adı verilen çürüklerdir.
Bebek beslenmesinde en önemli besin olan anne sütü ya da inek sütü doğal olarak şeker içerir. Gece yatmadan önce ve uyku sırasında bebek anne sütü ya da biberon emerse süt ağızda birikerek mikropların dişleri çürütmesi için elverişli bir ortam oluşturur. Bu nedenle özellikle gece beslenmesi sonrası dişlerin temizliğine özen gösterilmelidir. Bebeğinizin gece ağzında biberonla uyuma alışkanlığını önleyin..
Biberondaki süte şeker, bal pekmez gibi tatlandırıcılar ilave etmeyin. Bebek beslendikten sonra mutlaka su içirin.
İlk dişlerin sürmeye başlamasıyla gece ve sabah beslenmeleri sonrası temiz, ıslak bir tülbent ile dişlerini silerek temizleyin.
Parmak Emme
Parmak emme doğuştan kazanılmış bir reflekstir. Parmak emme, yalancı emzik kullanma alışkanlıkları 2-2,5 yaşına kadar sürebilir. Ancak bu yaştan sonra süren parmak emme alışkanlığı ortodontik problemlere sebep olur. Parmak emme alışkanlığı en geç 4,5 yaşında bıraktırılmalıdır
Süt Dişi Tedavileri
Süt dişleri normal dişlere oranla daha çok organik madde içerirler, bu nedenle çürümeye daha yatkınlardır, daha kolay ve hızlı çürürler.
Çocuklar, çürüğün erken döneminde görülebilen soğuk sıcak hassasiyeti ve hafif ağrı gibi sinyalleri zamanında yorumlayamazlar. Olayı ancak dayanılamayacak kadar ağrı olmasında fark ederler ki bu durumda çok geç kalınmış olabilir. Bu nedenle bebeklikten itibaren düzenli diş hekimi ziyareti önem kazanmaktadır.
Fissür Örtücü
Fissür örtücü, diş çürüğü gelişme riskinin yüksek olduğu küçük azı ve azı dişlerinin çiğneyici yüzeylerini kaplayan akışkan dolgu malzemesidir. Bu dişlerin çiğneyici yüzeylerinde oluklar ve çizgiler (fissür) mevcuttur. Bu oluk ve çizgilerin içinde gıdalar kolaylıkla birikmektedir. Diş fırçası ile bu olukların ve çizgilerin içinin temizlenmesi çocuklar için zordur.
Bu nedenle, bu bölgelerde diş çürüğü kolaylıkla oluşmaktadır. Fissür örtücülerle gıda birikimi dolayısıyla diş çürüğü gelişimi engellenmiş olur. Ağızda ilk kalıcı dişlerin çıktığı dönem uygulama için idealdir. Bu da 6 yaş civarıdır. Diğer azı dişlerinin sürme zamanlarında diğerlerine de uygulanır.
Önemli bir nokta kalıcı dişler sürmeye başladıktan kısa bir süre sonra yaptırmanın (1–2 sene içinde)daha iyi olacağıdır. Çünkü süre uzadıkça çürük oluşma ihtimali artar ve fissur örtücü yerine dolgu yapmak gerekebilir.
Yer Tutucular
Herhangi bir nedenden dolayı erken kaybedilmiş süt dişlerinin yerlerini korumak için yapılan hareketli ya da sabit apareylere yer tutucu denir. Süt dişlerinin erken kaybedilmesi fonksiyon ve estetik sıkıntıların yanında bir takım gelişimsel sorunlara da neden olmaktadır. Süt dişleri sürecek olan daimi dişler için rehberlik etmektedir ve eğer zamanından önce kaybedilirlerse daimi dişler düzensiz bir biçimde sürebilir ve çapraşıklıklar oluşabilir.
Flor Uygulamaları
Çocuklarda diş çürüğü olaylarını azaltmak için flor uygulanması yapılmalıdır. Çocuklarda en fazla çürüme riski taşıyan dişler altı yaş dişleridir .En çok altı yaş ve on iki yaş dişlerine uygulanması yararlıdır. Ayrıca gerekli görülürse küçük azılara da uygulanabilir. Fluorid dişlerin çürümesini önleyen, dişlerin yapısını kuvvetlendiren bir elementtir. Fluorid diş macunlarının içinde bulunduğu gibi bazı besin maddelerinde de bulunur. Fakat çocuklar çoğu zaman dişlerini fırçalamayı ihmal ettikleri için dişlerinin çürüğe karşı direnç kazanabilmeleri için yeterli fluorid almamış olurlar. Bu durumu telafi edebilmek için topikal fluorid uygulamaları yapılmaktadır.
Topikal fluorid uygulaması sadece diş hekimleri tarafından uygulanılabilen bir yöntemidir.Topikal fluorid uygulaması özellikle dişleri çürümeye meyilli çocuklarda uygulanır. Bu sayede yeterli miktarda fluorid dişler üzerine depolanır ve dişlerin yapısı güçlendirilerek çürüğe karşı dirençli olur. Topikal fluorid uygulaması her 6 ayda bir yapılırsa ancak etkili olabilir. Bunun için çocuklarınız her 6 ayda bir düzenli olarak diş hekimine gitmelidir
Dolgu
Süt dişlerinde meydana gelen çürük lezyonlarında dişin düşme yaşı, çürüğün derinliğine ve oluşan doku kaybına bağlı olarak tedavi şekline karar verilir. Dişler dolgu maddeleri ile restore edilebilir.
Sürekli dişlerde meydana gelen çürüklerde çeşitli dolgu maddeleri ile veya endikasyona göre kronlarla restore edilebilir
Kanal Tedavisi
Diş dokusu ,diş çürüğü veya dişe gelen bir travma sonucunda canlılığını kaybettiğinde, ağrı ve şişliğe neden olabilir. Dişte meydana gelen ilerlemiş çürükler veya renk değişikliği enfeksiyonun belirtileridir. Enfeksiyon süt dişlerinde görülebildiği gibi daimi dişlerde de görülebilir. Tedavi öncesi antibiotik kullanılması gerekebilir. Vakanın durumuna göre kanal tedavisi veya dişi çekimi yapılabilir.